Θεμέλια Κριτικής Σκέψης – ο Άνθρωπος και ο Εαυτός του

Πρακτικές συμβουλές ζωής όπως τις συνόψισε και σχολίασε ο Δημήτρης Δημ. από βιβλίο του Κωνσταντίνου Κούμα περί Λογικής και Ηθικής. ***
1. Διατήρησε και αύξησε την αξία του προσώπου σου
Μην υποτιμάς τους άλλους ανθρώπους. Μην γίνεις δούλος προσπαθώντας να αρέσεις στους άλλους κάνοντας ατιμωτικές πράξεις.
 2. Διατήρησε την ζωή σου.
Φρόντιζε την υγεία σου. Παίρνε τα φάρμακα σου αν αρρωστήσεις. Δέξου ακόμα και τον ακρωτηριασμό αν είναι να ζήσεις περισσότερο. Αλλά μην επεκτείνεις την ζωή σου σε βάρος κάποιου άλλου αθώου. Μην αυτοκτονήσεις. Σε αυτούς που έχουν τάσεις αυτοκτονίας συμπεριλαμβάνονται όσοι ριψοκινδυνεύουν και όσοι δεν παίρνουν τα φάρμακα τους. Για να μην έχεις τάσεις αυτοκτονίας πρέπει να εργάζεσαι, ακόμα και χωρίς χρήματα, προσπάθησε να γίνεις χρήσιμος στους άλλους. Μην τζογάρεις. Υπάρχουν άνθρωποι σε χειρότερη κατάσταση από εσένα. Σκέψου ότι ο Θεός θα σε βγάλει από το αδιέξοδο αν αυτό είναι το συμφέρον σου.
 3. Δια βίου μάθηση
 Διάβαζε βιβλία για να γυμνάζει τον νου, π.χ. φυσική, φιλοσοφία και ότι μας βοηθά ελέγχουμε τα πάθη και τις ορμές μας. Έτσι θα μπορούμε να συμβουλεύουμε και τους άλλους. Απόφευγε την αργοσχολία (π.χ. παιχνίδια Η/Υ) και τις μάταιες συναναστροφές γιατί σε γεμίζουν ματαιοδοξία. Διάβαζε βιβλία από συγγραφείς ηθικούς και σοφούς.
4. Διατήρησε την υγεία σου
Γυμνάσου, χωρίς υπερβολές. Εργάσου. Έχε λίγες ανάγκες. Καλές παρέες. Να κινείσαι συχνά, να αναπνέεις καθαρό αέρα, να τρως υγιεινά.
 5. Αύξησε την ευτυχία σου
Απόκτησε χρήματα για τις ανάγκες σου με τίμιο τρόπο, με τον κόπο σου. α. Φρόντισε να είσαι σεβάσμιος και τίμιος προς τους άλλους.
 β. Φρόντισε να έχεις καλές παρέες. Μην ανοίγεσαι σε αγνώστους.
γ. Να είναι πράος και ταπεινός, αλλά όχι μωρός. Μην ζητάς μεγάλα πράγματα. Μην θυμώνεις υπερβολικά.
δ. Μην εμπιστεύεσαι χωρίς σοβαρό λόγο τα μυστικά σου στους άλλους.
 ε. Μάθε να διαλέγεις φίλους, γιατί σε κρίνουν από τους φίλους σου.
ς. Μάθε τι ανθρώπους συναναστρέφεσαι
 ζ. Με τους μικρότερους σου δείχνε ότι χαίρεσαι με τις ασχολίες τους, αναγνώρισε τα προτερήματα τους.
η. Απέφυγε τις διχόνοιες. Φιλιώσου. Απέφυγε τον εχθρό σου.
 θ. Χρησιμοποίησε τα χρήματα σωστά. Μην χρεώνεσαι. Μην γίνεσαι μανιακός στο κέρδος. Μην καταχράσαι ξένο χρήμα.
 ι. Μην υποτιμάς τον πλούτο και την φτώχεια. Αύξησε τα αγαθά σου τίμια.
ια. Χρησιμοποίησε σωστά τον χρόνο σου. Κάνε πρώτα τα αναγκαία, σήμερα. Μην φορτώνεσαι πολλές εργασίες, γιατί στο τέλος δεν θα κάνεις τίποτα. Απέφυγε τον τζόγο και τα ανωφελή βιβλία. Κάνε στον κόσμο ότι καλό μπορείς. 
ιβ. Μάθε τέχνη νέος. Μελέτα αξιόλογα βιβλία. Δέξου την συμβουλή τον σοφότερων.
 ιγ. Πριν δεχτής μια θέση εργασίας, μάθε τι θέση είναι και τι απαιτεί από εσένα. Εξέτασε αν πράγματι έχεις τα προσόντα. Μη αμελήσεις τα καθήκοντα σου αν πάρεις την θέση.
 ιδ. Ότι και αν κάνεις, έλεγχε αν μπορείς να το τελειώσεις.
 ις. Θαύμαζε την φύση.
ιζ. Δέξου την κατάσταση που βρίσκεσαι με την βοήθεια της ορθόδοξης θεολογίας. Έχε μέτριες επιθυμίες, μην περιμένεις πολλά από τους άλλους. Μην ελπίζεις να είσαι σταθερά ευτυχισμένος στον κόσμο. Απόλαυσε τις μικρές χαρές της ζωής ευχαριστώντας τον Θεό.
 ιη. Ξεκαθάρισε τι σημαίνει ευτυχία στον πραγματικό κόσμο.
 ιθ. Στην δυστυχία μην είσαι ανυπόμονος και μελαγχολικός. Μην μεγαλώνεις την δυστυχία με την φαντασία σου. Δεν γνωρίζεις αν αυτό που σήμερα φαίνεται κακό, αύριο μπορεί να είναι αγαθό και ωφέλιμο.
 Πηγή: Σύνοψις ἐπιστημῶν διὰ τοὺς πρωτοπείρους, περιέχουσα ἀριθμητικήν, γεωμετρίαν, νέαν γεωγραφίαν, ἀστρονομίαν, λογικήν, καὶ ἠθικήν, – Κούμα Κωνσταντῖνου
http://istologio.org/