Η τέχνη της ελεημοσύνης.

του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ, Υπερτίμου και Εξάρχου Άνω Μακεδονίας

Απευθυνόμενος ο Απόστολος Παύλος για δεύτερη φορά στους Κορινθίους της εποχής του και διαχρονικά στους ανθρώπους όλων των εποχών, αφού ο λόγος του είναι λόγος Χριστού και Αγίου Πνεύματος και άρα διαχρονικός και επίκαιρος, τους συνιστά συν τοις άλλοις την προσφορά της ελεημοσύνης. «Έκαστος καθώς προαιρείται τη καρδία, μη εκ λύπης η εξ ανάγκης• ιλαρόν γαρ δότην αγαπά ο Θεός»1, δηλαδή ο καθένας ας δίνει σύμφωνα με την αγαθή διάθεση της καρδιάς του, όχι με λύπη ή από ανάγκη. Διότι ο Θεός αγαπά εκείνον που δίνει με καλοσύνη και γλυκύτητα. Μάλιστα δε, ο Απόστολος χρησιμοποιεί και μία παραστατική εικόνα δανεισμένη από τον προφητάνακτα Δαυίδ: «εσκόρπισεν, έδωκε τοις πένησιν• η δικαιοσύνη αυτού μένει εις τον αιώνα του αιώνος»2.

Άρα λοιπόν, η ελεημοσύνη είναι καρπός και σπόρος. Είναι καρπός που προέρχεται από την βαθιά πίστη που έχουμε προς τον ελεήμονα Κύριο, ο Οποίος καθημερινά μας χαρίζει άπειρες ευεργεσίες, όπως το πολύτιμο αγαθό της υγείας, αλλά και υλικά αγαθά. Η ελεημοσύνη είναι ακόμη σπόρος της αγάπης και αυτός ο οποίος διαθέτει αυτόν τον σπόρο, ομοιάζει με τον Θεό. Αυτός, ακόμη, ο σπόρος της αγάπης και της προσφοράς μας χαρίζει το γεγονός της σωτηρίας ως ανταπόδοση από τον Θεό για την ελεημοσύνη.

Γράφει χαρακτηριστικά ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος : «Ονόμασε την ελεημοσύνη σπόρο, για να πάει αμέσως το μυαλό σου στην ανταπόδοση. Αφού κατανοήσεις το ποιά είναι η συγκομιδή, θα μάθεις ότι παίρνεις περισσότερα από όσα δίνεις»3.

Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να μεταφέρω σήμερα, ενόψει μάλιστα της μεγάλης εορτής των Χριστουγέννων που ετοιμαζόμαστε να εορτάσουμε, τρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ελεημοσύνης, δανεισμένα από την αθάνατη γραφίδα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Και πρώτον, ονομάζει την ελεημοσύνη, τέχνη που την διδάσκει ο Θεός. «Μία τέχνη είναι η ελεημοσύνη που έχει το εργαστήριό της στον ουρανό και δάσκαλο, όχι άνθρωπο, αλλά Θεό»4.

Και πράγματι, ο ίδιος ο Θεός, κινούμενος από αγάπη, δημιούργησε τον κόσμο και την κορωνίδα του κόσμου που είναι ο άνθρωπος. Και το πιο σπουδαίο, ο ίδιος ο Θεός, όταν είδε τον άνθρωπο να βρίσκεται δεμένος στα δεσμά της αμαρτίας και του θανάτου, γίνεται άνθρωπος από αγάπη ώστε να τον σώσει. «Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ ἔχῃ ζωήν αιώνιον»5.

Αυτήν την τέχνη χρησιμοποίησαν οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, οι Απόστολοι καθώς και όλη η χορεία των Αγίων της Εκκλησίας μας. Γράφει ο βιογράφος του Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου για την αρχοντική αγάπη που διέθετε : «Η ελεημοσύνη του δεν είχε όρια.

Όλα τα μοίραζε και καταλάβαινε τις ανάγκες του καθενός, πριν του ζητήσουν βοήθεια. Τα τρόφιμα και τα ρούχα που του έστελναν, τα μοίραζε με διάκριση σε μοναχούς ασθενείς η φτωχούς και σε παιδιά της Αθωνιάδος. Κανείς δεν έφευγε κενός και απαράκλητος. Μαζί με το καλογερικό αλλά πλουσιοπάροχο κέρασμα, μοίραζε ευλογίες. Σταυρούς, κομποσχοίνια, εικονάκια, βιβλία και άλλα και βοηθούσε πνευματικά. Οι άνθρωποι έφευγαν χαρούμενοι και αναπαυμένοι»6.

Δεύτερον, χαρακτηρίζει την ελεημοσύνη μυστήριο. «Η ελεημοσύνη είναι μυστήριο. Κλείσε λοιπόν τις πόρτες, για να μην δει κανένας αυτά που δεν επιτρέπεται να επιδείξεις. Γιατί τα δικά μας μυστήρια αυτά είναι κατεξοχήν, δηλαδή η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία του Θεού»7.

Έτσι, όπως τα Ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας μας τελεσιουργούνται από την αόρατη χάρη του Θεού, η οποία δεν φαίνεται με τους σαρκικούς οφθαλμούς, παρά μόνο οράται από τους καθαρούς τη καρδία, έτσι και το χάρισμα της ελεημοσύνης οράται από τον ίδιο τον Θεό, ο οποίος την δέχεται στα πρόσωπα των αναξιοπαθούντων αδελφών και χαρίζει στον άνθρωπο αμέτρητες ευλογίες. Γιατί, «δανείζει Θεώ ο ελεών πτωχόν, κατά δε το δόμα αυτού ανταποδώσει αυτώ»8.

Δεν είναι άξιο θαυμασμού το να προσφέρουμε στην λατρεία της Εκκλησίας μας το ψωμί και το κρασί και μέσα στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας να μεταβάλλεται σε Σώμα και Αίμα Χριστού;

Δεν είναι ακόμη άξιο θαυμασμού το να προσφέρουμε με ιλαρό τρόπο στους έχοντες ανάγκη την ανιδιοτελή μας προσφορά και μάλιστα, όπως την θέλει ο ίδιος ο Θεός, εν κρυπτώ, κατά το «μη γνώτω η αριστερά σου τι ποιεί η δεξιά σου»9; Αυτήν την προσφορά δέχεται ο ίδιος ο Χριστός και μας γεμίζει εν συνεχεία με ουράνιες δωρεές και ευλογίες.

Και τρίτον, η ελεημοσύνη, κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, είναι αθάνατη. Όπως η δικαιοσύνη του Θεού μένει στον αιώνα, έτσι και η ελεημοσύνη παραμένει αιώνια. «Γιατί τέτοια είναι η δύναμη της ελεημοσύνης», θα συμπληρώσει ο ιερός πατήρ, «είναι αθάνατο πράγμα και άφθαρτο και δεν είναι δυνατόν να σβήσει ποτέ.

Και τα μεν ανθρώπινα όλα διαλύονται, ο δε καρπός της ελεημοσύνης παραμένει διαρκώς αμάραντος, χωρίς να εμποδίζεται από καμιά δυσκολία των καιρών. Γιατί κι αν ακόμη το σώμα διαλυθεί, εκείνη δεν διαλύεται μαζί με τον επίγειο βίο, αλλά αναχωρεί μπροστά από το σώμα για να προετοιμάσει τόπους κατοικίας γι’ αυτό»10. Αυτή θα συνηγορήσει στο ουράνιο κριτήριο και αυτή ακόμη θα μας στεφανώσει με τα δικά της αγαθά.

Γράφει, τέλος, ο βιογράφος του Οσίου Παϊσίου : «Δινόταν ολόκληρος στον καθένα και αγαπούσε την κάθε ψυχή όπως ήταν, με τα πάθη και τις αδυναμίες της, σαν πραγματικό αδελφό του και εικόνα του Θεού. Μοίραζε σε όλους αγάπη και η καρδιά του δεν στέρευε, γιατί είχε συνδεθεί με την ανεξάντλητη πηγή, την αιώνια Αγάπη, τον Χριστό»11.

Είθε να κατακτήσουμε κι εμείς αυτήν την τέχνη! Σας εύχομαι δε, πλούσια την ευλογία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και ευλογημένα Χριστούγεννα.

1. Β’ Κορ. 9,7.

2. Β’ Κορ. 9,9 και Ψλμ. 111,9

3. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Εις Ψαλμ. ΡΙΑ’, ΕΠΕ 6,452.

4. του ιδίου, Εις Ματθ., ομιλ. ΝΒ’, ΕΠΕ 11,124.

5. Ιω. 3,16.

6. Ιερομόναχος Ισαάκ, Βίος Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου, Άγιον Όρος 2004, σ.σ. 519-520.

7. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Εις Ματθ., ομιλ. ΟΑ’, ΕΠΕ 11,754.

8. Παρ. 19,17.

9. Μτθ. 6,3.

10. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Εις Ψαλμ. ΡΙΑ’, ΕΠΕ 6,438.

11. Ιερομόναχος Ισαάκ, ο.π., σ. 528.