Δεν υπάρχει ούτε ένας Άγιος, που να έγινε Άγιος γιατί φοβήθηκε να μην πάει στην κόλαση.

 Δεν υπάρχει ούτε ένας Άγιος, που να έγινε Άγιος γιατί φοβήθηκε να μην πάει στην κόλαση.

Όσοι έγιναν Άγιοι, είναι γιατί αγάπησαν τον Χριστό. Και ο τελευταίος Άγιός μας, ο Άγιος Πορφύριος, τι φώναζε σε όλους; «Αγαπήστε τον Χριστό και μην σας νοιάζει τίποτα».

Έτσι λοιπόν, στον Θεό δεν πάμε με το ζόρι. 

Δεν πάμε από φόβο. 

Ο φόβος φτιάχνει θρησκόληπτους ανθρώπους και όχι Χριστιανούς.

Φτιάχνει ανθρώπους που δεν είναι ελεύθεροι απέναντι στον Θεό. 

Δεν τον αγαπάνε ελεύθερα αλλά από φόβο.

Στον Θεό λοιπόν πηγαίνω ελεύθερα, γιατί εμπιστεύομαι το πρόσωπο και την αγάπη Του.

Δεν φοβάμαι το Θεό. 

Όποιος φοβάται τον Θεό είναι άρρωστος. 

Γιατί; 

Διότι ο Θεός είναι Αγάπη! 

Φοβάμαι την Αγάπη; 

Ε, άρρωστος είμαι…

(Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης Παύλος †)

Ἕνας ἄνθρωπος ὀνομαζόμενος Ἰωάννης ἐνικήθη καὶ ἔγινε κλέπτης, ἔγινε καὶ καπετάνιος εἰς 100 κλέπτας· ἀλλὰ εἶχε πολλὴν εὐλάβειαν εἰς τήν Θεοτόκον καὶ κάθε πρωΐ καὶ ἑσπέρας ἔλεγε τοὺς *Χαιρετισμοὺς τῆς Παναγίας.*

 Ἕνας ἄνθρωπος ὀνομαζόμενος Ἰωάννης ἐνικήθη καὶ ἔγινε κλέπτης, ἔγινε καὶ καπετάνιος εἰς 100 κλέπτας· ἀλλὰ εἶχε πολλὴν εὐλάβειαν εἰς τήν Θεοτόκον καὶ κάθε πρωΐ καὶ ἑσπέρας ἔλεγε τοὺς *Χαιρετισμοὺς τῆς Παναγίας.*

Θέλων ὁ πανάγαθος Θεὸς νὰ τὸν σώσῃ διὰ τὴν εὐλάβειαν ὁποὺ εἶχεν εἰς τὴν Θεοτόκον, ἔστειλεν ἕνα ἅγιον ἀσκητήν, τὸν ὁποῖον ἅμα εἶδον οἱ κλέπται τὸν ἔπιασαν. 

Τοὺς λέγει ὁ ἀσκητής: Σᾶς παρακαλῶ, νὰ μὲ ὑπάγετε εἰς τὸν καπετάνιον σας, διότι ἔχω νὰ σᾶς εἰπῶ λόγον διὰ τὸ καλόν σας. 

Τὸν ὑπῆγαν εἰς τὸν καπετάνιον καὶ τοῦ λέγει: Κράξε μου ὅλα τὰ παλληκάρια νὰ ἔλθουν νὰ σᾶς εἰπῶ ἕνα λόγον. 

Τοὺς κράζει ὁ καπετάνιος καὶ ἦλθαν. 

Λέγει ὁ ἀσκητής: Δὲν ἔχεις ἄλλον; 

Ἔχω, λέγει, ἕνα μάγειρον. 

Λέγει του ὁ ἀσκητής: 

Κράξε τον νὰ ἔλθη. 

Καὶ ἅμα ἦλθε, δὲν ἠδύνατο νὰ ἰδῆ τὸν ἀσκητὴν ὁ μάγειρος, ἀλλ᾿ ἐγύριζε τὸ πρόσωπόν του εἰς ἄλλο μέρος. 

Τότε λέγει ὁ ἀσκητὴς εἰς τὸν μάγειρον: Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ σὲ προστάζω νὰ μὲ εἰπῆς ποῖος εἶσαι καὶ τὶς σὲ ἔστειλε καὶ τί κάμνεις ἐδῶ ποὺ κάθεσαι; 

Ἀπεκρίθη ὁ μάγειρος καὶ λέγει: Ἐγὼ εἶμαι ψεύστης καὶ πάντοτε τὸ ψεῦδος λαλῶ· ἀλλὰ τώρα, ἐπειδὴ μὲ ἔδεσες μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, δὲν ἠμπορῶ παρὰ νὰ εἰπῶ τὴν ἀλήθειαν. 

*Ἐγὼ λοιπὸν εἶμαι διάβολος, καὶ μὲ ἔστειλεν ὁ μεγαλύτερός μου νὰ δουλεύω τοῦτον τὸν καπετάνιον καὶ νὰ τὸν φυλάγω νὰ τὸν εὑρὼ καμμίαν ἡμέραν ὁποὺ νὰ μὴ διαβάζη τοὺς Χαιρετισμοὺς τῆς Παναγίας, νὰ τὸν βάλω εἰς τὴν κόλασιν.*

*Καὶ ἔχω τώρα 14 χρόνους ὁποὺ τὸν φυλάγω, καὶ δὲν εὗρον καμμίαν ἡμέραν ὁποὺ νὰ μὴ διαβάζη τὸ «Ἄγγελος πρωτοστάτης».*

Τότε λέγει ὁ ἀσκητής: Σὲ προστάζω εἰς τὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος νὰ γίνης ἄφαντος καὶ πλέον νὰ μὴ πειράξης τοὺς χριστιανούς. 

Καὶ εὐθὺς ἔγινεν ἄφαντος ὁ διάβολος ὡσὰν καπνός. 

Τότε ἐδίδαξεν ὁ ἀσκητὴς τοὺς κλέπτας καὶ ἄλλοι ἔγιναν καλόγηροι καὶ ἄλλοι ὑπανδρεύθηκαν καὶ ἔκαμαν καλὰ ἔργα καὶ ἐσώθησαν. 

*Διὰ τοῦτο σᾶς συμβουλεύω ὅλους, ἄνδρες καὶ γυναῖκες, νὰ μάθετε τὸ «Ἄγγελος πρωτοστάτης», νὰ τὸ λέγετε εἰς τὴν προσευχήν σας*...

(Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός)

Ὅ,τι δημιούργησε ὁ Θεός, τὸ ἔκανε γιὰ νὰ εὐχαριστήσει τὸν ἄνθρωπο.

 

«Ὅ,τι δημιούργησε ὁ Θεός, τὸ ἔκανε γιὰ νὰ εὐχαριστήσει τὸν ἄνθρωπο. 

  Ὅλα τὰ δημιουργήματα πάνω στὴ γῆ, τὰ ἔκανε ὁ Θεός, ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὸν ἄνθρωπο. 

  Ὁ Θεὸς δὲν ζητάει πολλὰ πράγματα ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο, γιὰ νὰ τὸν σώσει.  

Θέλει μόνο νὰ μετανοήσουμε καὶ νὰ Τὸν ἀγαπήσουμε... Τίποτα ἄλλο! 

 Ὁ Θεὸς μετράει τὸν κόπο ποὺ κάνει ὁ καθένας μας. 

Καὶ ὅσο πιὸ πολὺ ἀγωνίζεται καὶ κοπιάζει κανείς, τόσο περισσότερη Χάρη του δίνει ὁ Θεός». 

Γέροντας Ἐφραίμ τῆς Ἀριζόνας

- Ιησού μου γλυκύτατε, το φως της ψυχής μου, η μόνη αγάπη, η μόνη χαρά, η ειρήνη...

 Εγώ αρχίζω. 

Πρώτον, Απόδειπνον και Χαιρετισμοί. 

Και αφού τελειώσω, αρχίζω με λόγια εις τον Χριστό, εις την Παναγίαν μας, όπως έλθουν στον νουν μου.

- Ιησού μου γλυκύτατε, το φως της ψυχής μου, η μόνη αγάπη, η μόνη χαρά, η ειρήνη...

Και λέγω πολλά και με πόνον. 

Ύστερα εις την Παναγίαν.  Μα η γλυκειά μας Μανούλα πολλήν αγάπην δεικνύει.

Είθε να την είχατε πάντοτε εις τα χείλη.

(Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής)

Φωνάζει ἡ γυναῖκα γιά τόν ἄνδρα της ὅτι δέν πηγαίνει στήν Ἐκκλησία, φωνάζει ὁ ἕνας, ὁ ἄλλος.

 Φωνάζει ἡ γυναῖκα γιά τόν ἄνδρα της ὅτι δέν πηγαίνει στήν Ἐκκλησία, φωνάζει ὁ ἕνας, ὁ ἄλλος. 

Κάτσε ἀδερφέ. Μήν τοῦ βγάζεις τήν ψυχή! 

Πήγαινε ἐσύ καί ἄναψέ του κεράκι. 

Τήν ὥρα πού βγαίνουν τά Ἅγια μνημόνευσέ τον, στά "Σά ἐκ τῶν σῶν" ἐπίσης! 

Πές "Χριστέ μου, ἐσύ πού εἶσαι τό φῶς του κόσμου, φώτισέ τον! 

Ἐσύ μπορεῖς!" Κι ὅ,τι θέλουμε νά λέμε στούς ἄλλους πού εἶναι δυσκολεμένοι καί δέν τό ἀντέχουν, ἄς τό λέμε στό Θεό μας. 

Μέ πίστη, μέ πόνο, μέ δάκρυα, μέ ἀγρυπνία, μέ νηστεία. 

Καί κεῖ βγαίνει καλό ἀποτέλεσμα. 

Τόν φωτίζει ὁ Κύριος. 

Μήν ξεχνᾶμε ὅτι ὁ ἄλλος ἔχει ἐλευθερία καί αὐτεξούσιον, δῶρο τοῦ Θεοῦ μοναδικό καί ἀνεπανάληπτο, πάνω στό ὁποῖο σκοντάφτει καί ὁ ἴδιος ὁ Πλάστης. 

Καί ὁ ἴδιος ὁ Πλάστης σκοντάφτει πάνω στό δῶρο Του. 

Οὔτε τό ἀνακαλεῖ τό δῶρο Του, εἶναι ἀμεταμέλητα τά χαρίσματα τοῦ Θεοῦ, λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. 

Καί τότε φωτίζει ὁ Χϱιστός στήν κατάλληλη τήν ὥρα.

+ π. Ἀνανίας Κουστένης.

Ο πνευματικός αγώνας είναι αυτός:

Να μεταμορφώνεις ότι σου συμβαίνει σε καλό.

Αν έχεις θλίψη, να δίνεσαι στην προσευχή. 

Σιγά σιγά θα μπορείς να θεραπεύεις όλες σου τις αδυναμίες.

Η θλίψη σου γίνεται χαρά. 

Δεν είναι παραμύθια όσα σου λέω, γίνονται...

Οτιδήποτε συμβαίνει, μπορείς να το μεταμορφώσεις σε καλό, όταν δοθείς στον Θεό.

(Άγιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης)

Γιατί τιμᾶμε τόσο πολύ τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο;

 

«Μέ ρώτησε παλαιότερα κάποιος: «Γιατί τιμᾶμε τόσο πολύ τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο; Γιατί τήν τιμᾶμε ὄχι μόνο περισσότερο ἀπʹ ὅλους τούς ἁγίους, ἀλλά καί ἀπό τούς ἀγγέλους καί τούς ἀρχαγγέλους;». Τοῦ ἀπάντησα ὅτι οὔτε οἱ ἄγγελοι οὔτε οἱ ἀρχάγγελοι, οὔτε τά Χερουβείμ οὔτε τά Σεραφείμ εἶχαν τόσο στενή καί οὐσιαστική συμμετοχή στό ἔργο τῆς σωτηρίας μας, ὅσο ἡ Μητέρα τοῦ Θεοῦ» 

(Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος

Από το βιβλίο Απάνθισμα Επιστολών σελ.83)

Στήν Δευτέρα Παρουσία θά παρουσιαστούν άνθρωποι, στούς οποίους έχουμε προσφέρει αγάπη έμπρακτη.

Καί θά πούν Στόν Κύριο: “Αυτός μού έδωσε νά φάω, αυτός μέ σκέπασε, αυτός μέ συγχώρεσε, αυτός μού έδειξε τήν πόρτα τής εκκλησίας, αυτός μέ έφερε κοντά Σου. Κάνε τον ό,τι νομίζεις”. 

Αυτή η αγάπη, ή έμπρακτη, ή διφυής, πού απευθύνεται στή ψυχή καί στό σώμα του ανθρώπου, θά σταθεί πρεσβευτής γιά τόν καθένα μας μπροστά στόν Εύσπλαχνo Πλάστη. 

Καί ή Παναγία τότε, όπως λέει ή παράδοση, θά σηκώσει τά χέρια Της καί θά παρακαλέσει, γιά τελευταία φορά, Τόν φιλάνθρωπο Χριστό, νά συγχωρήσει όλους τούς ανθρώπους.

† Αρχιμανδρίτης  Ανανίας Κουστένης .

Το να κηρύττεις είναι τόσο εύκολο

 Το να κηρύττεις είναι τόσο εύκολο· σαν να πετάς πέτρες από ένα ψηλό καμπαναριό κάτω, ενώ το να πράττεις τα κηρυττόμενα  είναι τόσο δύσκολο, σαν να τις κουβαλάς εκεί επάνω!

Όσιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής • μνήμη 16 Αυγούστου

Παναγία

 "Στο πρόσωπο της Παναγίας ο Θεός ζωγράφισε μια εικόνα, έκανε ένα πίνακα, επάνω στον οποίο ζωγράφισε ό,τι ωραιότερο υπήρχε, όποια αρετή υπάρχει, όποια καλοσύνη, όποια ομορφιά πνευματική και υλική υπάρχει, γιατί και σωματικά η Παναγία ήταν σεμνή και όμορφη. Όλα τα κάλλη, ζωγράφισε ο Θεός στο πρόσωπο της Παναγίας. Η Παναγία διέσωσε το “κατ’ εικόνα" του ανθρώπου, είναι η πραγματική εικόνα του ανθρώπου."

Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς

Ο άγιος Παΐσιος για την Παναγία

Η ευλάβεια προς το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου

– Πέστε μας, Γέροντα, κάτι για την Παναγία.

– Τι να σας πω; Με φέρνετε σε πολύ δύσκολη θέση. Για να μιλήση κανείς για την Παναγία, πρέπει να Την ζήση.

– Γέροντα, και το όνομα της Παναγίας έχει δύναμη πνευματική, όπως και το όνομα του Χριστού;

- Ναι. Όποιος έχει πολλή ευλάβεια την Παναγία, ακούει το όνομά Της και αλλοιώνεται. Ή, αν το βρη κάπου γραμμένο, το ασπάζεται με ευλάβεια και σκιρτάει η καρδιά του. Μπορεί να κάνη ολόκληρη Ακολουθία με έναν συνεχή ασπασμό στο όνομα της Παναγίας*. Και όταν προσκυνά την εικόνα Της, δεν έχει την αίσθηση ότι είναι εικόνα, αλλά ότι είναι η Ίδια, και πέφτει κάτω λειωμένος, διαλυμένος από την αγάπη Της.

– Γέροντα, να μας λέγατε κάτι από το προσκύνημά σας στην Παναγία της Τήνου.

– Τι να πω; Μια τόσο μικρή εικόνα κι έχει τόση Χάρη! Δεν μπορούσα να ξεκολλήσω από κοντά της. Παραμέρισα λίγο, για να μην εμποδίζω τους άλλους που ήθελαν να προσκυνήσουν.

– Μερικοί, Γέροντα, σκανδαλίζονται από τα πολλά αφιερώματα που έχουν οι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας.

- Να σας πω τι έπαθε μια φορά ένας πολύ απλός και ευλαβής προσκυνητής. Πήγε στην Μονή Ιβήρων και προσκύνησε την Παναγία την Πορταΐτισσα. Εκεί, η εικόνα είναι γεμάτη φλουριά. Στον γυρισμό, πηγαίνοντας για την Μονή Σταυρονικήτα, μπήκε σε λογισμούς. «Παναγία μου, είπε, εγώ ήθελα να Σε δω αλλιώς∙ απλή, όχι με φλουριά». Τι παθαίνει εν τω μεταξύ; Τον έπιασε ένας πόνος δυνατός, ζαλίστηκε και έμεινε εκεί, στην μέση του δρόμου. Άρχισε λοιπόν να ζητάη βοήθεια από την Παναγία: «Παναγία μου, έλεγε, κάνε με καλά και θα σου φέρω δυο φλουριά!». Τότε του παρουσιάστηκε η Παναγία και του είπε: «Έτσι μου τα έφεραν τα φλουριά. Μήπως εγώ τα ζήτησα; Μήπως τα ήθελα εγώ;». Και αμέσως ο πόνος σταμάτησε. Βλέπετε, επειδή είχε καλή διάθεση, πολλή πίστη, τον βοήθησε η Παναγία. Εγώ μερικές φορές εκεί στο Καλύβι, όταν θέλω να προσευχηθώ στην Παναγία, σκέφτομαι: «Πώς να πάω πίσω με άδεια χέρια να Την παρακαλέσω;». Κόβω λίγα αγριολούλουδα, τα πηγαίνω στην εικόνα Της και λέω: «Παναγία μου, πάρε αυτά τα λουλούδια από το Περιβόλι Σου». Πριν πάω στο Άγιον Όρος, άκουγα να λένε ότι είναι «το Περιβόλι της Παναγίας» και περίμενα να δω λουλούδια, δένδρα οπωροφόρα κ.λπ. Όταν πήγα και είδα άγριες καστανιές, κουμαριές, κατάλαβα ότι είναι πνευματικό το περιβόλι της Παναγίας. Αργότερα ένιωσα μέσα σε αυτό και την παρουσία Της.

– Πώς θα αισθανθώ, Γέροντα, την παρουσία της Παναγίας, για να μου θερμάνη την καρδιά;

– Μια που φέρεις το όνομα της Μεγάλης Μητέρας του Χριστού και κατά χάριν Μητέρας όλων των ανθρώπων, να Την επικαλήσαι συνέχεια: «Παναγία μου, να λες, Εσύ που καταδέχτηκες να έχω το όνομά Σου, βοήθησέ με να ζήσω όπως είναι ευάρεστο σ’ Εσένα. Άλλοι μόνον το όνομά Σου ακούνε και συγκινούνται, κι εγώ τι κάνω;». Εύχομαι η Παναγία μας να μένη συνέχεια κοντά σου και να σε σκεπάζη σαν το κλωσσοπούλι κάτω από τα Αγγελικά φτερά Της.

* Ο Γέροντας από πολλή ευλάβεια στην Υπεραγία Θεοτόκο κάποιες φορές ασπαζόταν διαρκώς το όνομά Της

("Περί προσευχής", Γέροντος Παΐσιου Αγιορείτου, Λόγοι ς’, Ιερόν Ησυχαστήριον Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος, Σουρωτή Θεσσαλονίκης 2017, σελ. 83-85)

Τί ήταν ο άρτος από τόν οποίον τρεφόταν η Παναγία;

 

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναφερόμενος σέ αυτόν τόν ευλογημένο άρτο πού έτρεφε τήν Παναγία λέγει ότι ο Θεός έστελνε «τροφήν άνωθεν απόρρητον εκεί τή Παρθένω δι' αγγέλου». Όμως δέν ήταν ένας συνηθισμένος άρτος τόν οποίον ο άγγελος έπαιρνε από κάποιο σπίτι καί τόν μετέφερε στήν Παναγία, αλλά στήν πραγματικότητα ήταν η άκτιστη ενέργεια τού Θεού.

Είναι προφανές ότι δέν ήταν μιά κτιστή τροφή, ένας υλικός άρτος, αλλά μιά άλλη διαφορετική, ξένη τροφή, δηλαδή ήταν η ενέργεια τού Θεού η οποία ενδυνάμωνε τό σώμα τής Παναγίας γιά νά έχη νοερά προσευχή καί θεωρία Θεού. Αυτό σημαίνει ότι η Παναγία γιά δώδεκα χρόνια ήταν μέσα στό Φώς τού Θεού καί είχε κοινωνία μαζί Του, είχε φθάσει στήν θέωση. Στήν πραγματικότητα ζούσε όπως ζούσαν ο Αδάμ καί η Εύα στόν Παράδεισο πρίν τήν πτώση, γι' αυτό καί όταν τήν επισκέφθηκε ο άγγελος κατά τόν Ευαγγελισμό γιά νά τής αναγγείλη ότι θά γίνη Μητέρα τού Χριστού τήν απεκάλεσε Κεχαριτωμένη

Ἀπορῶ πῶς μέσα στή φοβερή κατάσταση τῆς Τουρκοκρατίας ἐπιβιώνει ἡ χριστιανική πίστη καί πῶς ὑπάρχουν ἀκόμη στήν Ἑλλάδα Χριστιανοί,

 

Ὁ Γάλλος περιηγητής στά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας, François Richard, γράφει τά ἑξῆς:

«Ἀπορῶ πῶς μέσα στή φοβερή κατάσταση τῆς Τουρκοκρατίας ἐπιβιώνει ἡ χριστιανική πίστη καί πῶς ὑπάρχουν ἀκόμη στήν Ἑλλάδα Χριστιανοί, γιατί ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Νέρωνα καί τοῦ Διοκλητιανοῦ ὁ Χριστιανισμός δέν ἔχει ὑποστεῖ χειρότερους διωγμούς ἀπό αὐτούς.

Θεωρῶ ὅτι αὐτό ὀφείλεται στήν ἀγάπη πού ἔχουν οἱ Ἕλληνες στό πρόσωπο τῆς Παναγίας.

Σ ̓ ὅλα τά σπίτια βλέπεις εἰκόνες της.

Εἶναι ἡ νοικοκυρά, ἡ φρουρός τοῦ σπιτιοῦ.

Σ'αὐτή τήν εἰκόνα στρέφουν τό βλέμμα, ὅταν τούς συμβεῖ κάτι κακό, ἱκετεύοντας τή βοήθειά της..

Ὁ ἴδιος διαπίστωσα μέ πόση φυσικότητα καί συγκίνηση μιλοῦν στίς οἰκογενειακές τους συζητήσεις γιά τήν Παναγία».

Τα καημένα ζώα δεν έχουν παράδεισο

  Βλέπεις στα θερμά μέρη που είναι άγριοι άνθρωποι, εκεί υπάρχουν τα άγρια ζώα, τα μεγάλα θηρία, οι βόες κ.λπ., για να αναγκαστούν (από τον φόβο τους) οι άνθρωποι να ζητήσουν βοήθεια από τον Θεό, να καταφύγουν στον Θεό και να βρουν τον προσανατολοσισμό τους. Αλλιώς τί θα μπορούσε να φρενάρει αυτούς τους ανθρώπους; Όλα όσα έχει κάνει ο Θεός, έχουν κάποιο νόημα..

Τα καημένα ζώα δεν έχουν παράδεισο, έχουν όμως και το καλό, που δεν έχουν ούτε και κόλαση. Τα ζώα τα έκανε ο Θεός, για να εξυπηρετείται ο άνθρωπος, αλλά και για να παραδειγματίζεται. Ο άνθρωπος, αν είναι άνθρωπος, από όλα ωφελείται..

Πολλά ζώα έχουν για ''θεό'' τους τον άνθρωπο και ποτέ δεν κάνουν κακό στον άνθρωπο, όταν βρίσκονται σε ανάγκη. Και όπως εμείς ζητάμε βοήθεια από τον Θεό, έτσι και αυτά ζητούν βοήθεια από τον άνθρωπο. Γι' αυτό πρέπει ο άνθρωπος να τα αγαπάει, διότι αυτά δεν περιμένουν άλλο παράδεισο.

Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης

Ὁ καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος εἶναι «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη..»

   Ὁ καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος εἶναι «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη..» (Γαλ. 5,22).

Αὐτά δέν ψάχνουμε; Τήν χαρά δέν ψάχνουμε ὅλοι; Εὐτυχία τό λέμε. Τό ἴδιο εἶναι.

Τήν εἰρήνη δέν ψάχνουμε; Λένε: «θέλω νά ἠρεμήσω, νά εἰρηνεύσω».

Πῶς θά ἠρεμήσεις; Θά ἀνοίξεις τό χαζοκούτι καί θά δεῖς ὅλη αὐτή τήν βρωμιά πού ἐκπέμπει;

Ἤ μέ τό νά διασκεδάσεις, μέ τό νά διασκορπιστεῖς, νά σκορπίσεις δηλαδή τήν ψυχή σου ἐδῶ κι ἐκεῖ, ὅπως ὁ ἄσωτος;

Ὄχι, θά ἠρεμήσεις μόνο ἄν ἔχεις αὐτόν τόν καρπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Πουθενά ἀλλοῦ δέν πρόκειται νά βροῦμε χαρά, μόνο στό Ἅγιο Πνεῦμα.

Ἀλλά, γιά νά ἔρθει τό Ἅγιο Πνεῦμα, πρέπει νά καθαρίσουμε τήν καρδιά μας.

Γιατί, τό Ἅγιο Πνεῦμα ἀναπαύεται στήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου. Πρέπει, ὅμως, νά εἶναι καθαρή γιά νά ἔρθει.

Ἄν ὑπάρχει ἔστω καί ἡ ἐλάχιστη βρωμιά, εἶναι ἀμετανόητος ὁ ἄνθρωπος, δέν ἔρχεται καί μαζί μ’ Αὐτό δέν ἔρχεται καί ἡ χαρά καί ἡ εἰρήνη καί ὁ ἄνθρωπος γεμίζει μέ ἄγχος.

Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου

Μόνο ένα φύλλο αυτού του βοτάνου, που βρίσκεται σε κάθε κήπο, μπορεί να σώσει τη ζωή σας σε ένα λεπτό

 

ΠΙΚΡΑΛΙΔΑ

 «Μόνο ένα φύλλο αυτού του βοτάνου, που βρίσκεται σε κάθε κήπο, μπορεί να σώσει τη ζωή σας σε ένα λεπτό, αλλά μόνο μερικοί άνθρωποι ξέρουν πώς να το χρησιμοποιήσουν!

 Σκοτώνει έως και το 96% των λευχαιμικών κυττάρων σε μόλις 48 ώρες!

 Η ίδια η φύση έχει πολλές αποτελεσματικές θεραπείες για την υγεία.  Μπορεί να μην γνωρίζετε την παρουσία πολλών αποτελεσματικών φυτών, αλλά στην πραγματικότητα, βρίσκονται ακριβώς στον κήπο σας.

Όσον αφορά τη λευχαιμία, πολλοί από εμάς είμαστε οι πρώτοι που εξοπλίζονται με φάρμακα, χημειοθεραπεία, κακή ποιότητα ζωής και γενική δυστυχία.

Εδώ είναι όλες οι πληροφορίες που πρέπει να ξέρετε για τις ρίζες (και τα φύλλα) μιας πικραλίδας και τι μπορεί να κάνει σε άτομα που μάχονται με τη λευχαιμία.

Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η ρίζα της πικραλίδας είναι κυτταροτοξική έναντι τριών τύπων ανθρώπινων κυττάρων λευχαιμίας και καταστρέφει έως και το 96% των κυττάρων σε μόλις 48 ώρες!

Το τσάι πικραλίδας επηρεάζει τα καρκινικά κύτταρα διασπώντας μέσα σε 48 ώρες και διεγείροντας την ανάπτυξη νέων υγιών κυττάρων στο σώμα του ασθενούς.

Η μελέτη διεξήχθη από τον Δρ Χαμ με τους μαθητές του.

Αφαίρεσαν κύτταρα αίματος από 9 διαφορετικούς ασθενείς που χρησιμοποιούσαν εκχύλισμα ρίζας και το εφάρμοσαν σε πολλά κύτταρα για να τα καλλιεργήσουν.  Μέσα σε 24 ώρες, τα κύτταρα σκοτώθηκαν.

Υπήρξαν επίσης πολλές άλλες μελέτες που διαπίστωσαν ότι το εκχύλισμα πικραλίδας μπορεί να έχει δυνητικά αποτελεσματικές ουσίες κατά του καρκίνου, των μελανωμάτων και του καρκίνου του προστάτη και του μαστού.

Άλλες ιδιότητες της ρίζας/φύλλων πικραλίδας...

Το εκχύλισμα ρίζας/φύλλων πικραλίδας χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες ως αποτελεσματικός θεραπευτικός παράγοντας στην παραδοσιακή λαϊκή ιατρική.

Αναιμία...

Οι πικραλίδες έχουν αρκετά υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο, βιταμίνες και πρωτεΐνες.  Ενώ ο σίδηρος είναι μέρος της αιμοσφαιρίνης στο αίμα, βιταμίνες όπως η βιταμίνη Β και οι πρωτεΐνες είναι σημαντικές για το σχηματισμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων και ορισμένων άλλων συστατικών του αίματος.  Μια πικραλίδα μπορεί να βοηθήσει στην αναιμία.

Γερά κόκκαλα...

Η πικραλίδα είναι πλούσια σε ασβέστιο, το οποίο είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη και τη δύναμη των οστών, και είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά όπως η βιταμίνη C και η λουτεολίνη, που προστατεύουν τα οστά από βλάβες που σχετίζονται με την ηλικία.

Ο διαβήτης...

Ο χυμός πικραλίδας μπορεί να βοηθήσει τους διαβητικούς διεγείροντας την παραγωγή ινσουλίνης από το πάγκρεας.

Αποτρέπει τη μόλυνση του ουροποιητικού...

Η πικραλίδα μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος, καθώς και διαταραχών της ουροδόχου κύστης και των νεφρών, ή ακόμα και των κύστεων στα αναπαραγωγικά όργανα.

Καθαρίζει το συκώτι...

Οι βιταμίνες και τα θρεπτικά συστατικά που περιέχει η πικραλίδα βοηθούν στον καθαρισμό του ήπατος και διασφαλίζουν τη σωστή λειτουργία τους.  Οι πικραλίδες βοηθούν το πεπτικό μας σύστημα διατηρώντας τη σωστή ροή της χολής.  Η πικραλίδα είναι επίσης πλούσια σε βιταμίνη C, μειώνει τις φλεγμονές και προλαμβάνει τις ασθένειες.

Βοήθεια για την πέψη...

Η πικραλίδα δρα ως μια ήπια τροφή που προάγει την πέψη, ενθαρρύνει την όρεξη και εξισορροπεί τα φυσικά και ευεργετικά βακτήρια στα έντερα.

Περιποίηση δέρματος.  .  .

Ο χυμός πικραλίδας χρησιμοποιείται επίσης για τη θεραπεία δερματικών παθήσεων που προκαλούνται από μικροβιακές και μυκητιασικές λοιμώξεις.  Ο χυμός είναι ιδιαίτερα αλκαλικός και έχει εντομοκτόνο, βακτηριοκτόνο και μυκητοκτόνο δράση.

Αυτός ο χυμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί για φαγούρα, έρπητα ζωστήρα, έκζεμα κ.λπ.».

Γιατί ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο, αφού γνώριζε ότι κάποιοι θα κολαστούν;

Το ερώτημα που μου είχε τεθεί έλεγε: «Γιατί ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο, αφού γνώριζε, ως παντογνώστης που είναι, ότι στο τέλος κάποιοι θα κολαστούν και, αν θυμάμαι καλά, κάπου αναφέρεται ότι πολλοί οι κλητοί ολίγοι δε οι εκλεκτοί; Δηλαδή· οι περισσότεροι θα πάνε στην κόλαση. Τι Θεός αγάπης είναι αυτός; Καλύτερα να μη δημιουργούσε τον κόσμο!».

 

1.    Γιατί ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο;

Απαντώ στο πρώτο τμήμα της ερωτήσεως, για να συνεχίσω κατόπιν στο δεύτερο.

Ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο από άπειρη αγαθότητα και αγάπη, επειδή ο Ίδιος είναι αγάπη (Α´ Ιω. δ´ 8). Μια αγάπη που όσο κι αν προσπαθήσουμε να την εννοήσουμε με το περιορισμένο λογικό μας είναι αδύνατον να την κατανοήσουμε. Κι αυτό, λόγω του σκοτισμού της αμαρτίας και λόγω των αμέτρητων θλίψεων και περιπετειών ατόμων και λαών, που ζούμε καθημερινά. Ωστόσο, παρά τη σύγχυση και την αταξία που υπάρχει δίπλα μας και γύρω μας, συχνά δε και μέσα μας, έχουμε άπειρα δείγματα της θείας αγάπης και αγαθότητος.

Επειδή λοιπόν ο άναρχος και αιώνιος Θεός είναι αγάπη, και επειδή ο Ίδιος ζούσε και πριν δημιουργήσει τον κόσμο μια μακάρια και πανευτυχή ζωή, θέλησε, γράφει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, την ευτυχία του αυτή να τη μεταδώσει και σε άλλα πλάσματα λογικά, σαν κι Αυτόν, ώστε να γίνουν περισσότερα τα όντα που θα απολαμβάνουν τις ευεργεσίες. Η εξάπλωση δε αυτή της μακαριότητος αποτελεί απόδειξη της άπειρης αγαθότητός του. Έτσι δημιούργησε πρώτα τον νοητό κόσμο, δηλ. τους αγγέλους, κατόπιν τον υλικό και ορατό κόσμο και τέλος τον λογικό άνθρωπο, από σώμα και ψυχή νοερή και αθάνατη. Αυτόν μάλιστα τον κατέστησε πάνω στη γη σαν άλλο κόσμο κατά κάποιον τρόπο, μεγάλο μέσα στη μικρότητά του, σαν άλλον άγγελο, σαν φύλακα της ορατής κτίσεως και ιερουργό της αόρατης· επίγειο και ουράνιο, προσωρινό και αθάνατο, ευρισκόμενο στο μέσο μεταξύ μεγαλείου και ταπεινότητος· τον ίδιο τον έκανε και πνεύμα και σάρκα. Έτσι ο άνθρωπος είναι δημιούργημα που διαμένει στη γη, μεταβαίνει όμως σε άλλο κόσμο και γίνεται θεός από την επιθυμία του προς τον Δημιουργό του[1]. Τα ίδια μας διδάσκει και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός[2].

Χρησιμοποιώντας κάποιο παράδειγμα μπορούμε να πούμε τούτο: Όπως ο ήλιος από τη φύση του έχει την τάση να φωτίζει και να θερμαίνει όχι μόνο τον εαυτό του, αλλά να ακτινοβολεί και να διαχέεται προς τα έξω ευεργετώντας όλη την κτίση, το ίδιο και ο πλουσιόδωρος Θεός έχει, θα μπορούσαμε να πούμε, την τάση ως αστείρευτη πηγή αγαθότητος και αγάπης, να εκχύνεται και να σκορπίζεται προς όλες τις κατευθύνσεις.

Επομένως η δημιουργική ενέργεια του Θεού είναι – πέρα για πέρα – ενέργεια αγαθότητος και αγάπης. Ο Τριαδικός Θεός όντας μακάριος, ή σωστότερα αυτομακαριότητα, και ο μόνος και απόλυτος εξουσιαστής, αφού έχει την εξουσία όχι δοσμένη από κανένα, αλλά από τον ίδιο τον εαυτό του (Α´ Τιμ. στ´ 15)· ο υπεράγαθος Τριαδικός Θεός, που δεν έχει ανάγκη από κανέναν και από τίποτε, αφού Αυτός δίνει σ’ όλα τα ζωντανά δημιουργήματά του ζωή και αναπνοή και όλα όσα χρειάζονται για τη συντήρηση της ζωής τους (Πραξ. ιζ´ [17] 25), δεν δημιούργησε τον κόσμο και τον άνθρωπο από ανάγκη ή διότι του έλειπε κάτι και έπρεπε να το αναπληρώσει. Δημιούργησε τον αόρατο και ορατό κόσμο από αγαθότητα και αγάπη, επειδή δεν αρκέσθηκε μόνο στη θεωρία του εαυτού του και στην άπειρη τελειότητά του.

Κι αν επιτρεπόταν να εκφρασθούμε γύρω από το ζήτημα αυτό με τρόπο ανθρώπινο, θα λέγαμε, μαζί με τον αείμνηστο Καθηγητή της Θεολογίας Παν. Ν. Τρεμπέλα, ότι ο Θεός αποφασίζοντας να δημιουργήσει τον κόσμο μάλλον μέριμνες και ενοχλήσεις πρόσθετε στη θεία του μακαριότητα! Το ότι δε μετά από κάθε σταθμό της δημιουργίας του κόσμου η Αγία Γραφή σημειώνει: «Και είδε ο Θεός ότι αυτό που δημιούργησε είναι ωραίο, όπως το θέλησε η απειράγαθη βουλή του και ότι θα ανταποκρινόταν στον σκοπό για τον οποίο το έπλασε» (Γεν. α´ 8-10 εξ.), φανερώνει και αποδεικνύει επαρκώς, όπως διδάσκει ο ιερός Αυγουστίνος, αυτό ακριβώς· ότι δηλαδή ο Θεός δημιούργησε τα πάντα όχι από κάποια ανάγκη ή για προσωπική του ικανοποίηση η ωφέλεια, αλλά μόνο από αγαθότητα. Μόνο και μόνο διότι εκείνο που έκανε ήταν «καλόν»[3].

Τούτο όμως αποκαλύπτει και κάτι άλλο ακόμη σπουδαιότερο. Το ότι η ζωή μας, η ύπαρξή μας, είναι και μια συμμετοχή στη μακαρία ζωή του Θεού, αφού από εκείνη τη ζωή αντλούμε τη ζωή και μεις. Κι όχι απλώς τη ζωή, αλλά τη μακαρία και αιώνια ζωή, ή όπως την ονομάζουν οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, την «κατά χάριν θέωσιν», δηλαδή το να γίνουμε κατά χάριν θεοί. Κι ενώ όλη η άλλη φύση χαίρεται επειδή έχει ζωή, οι άνθρωποι χαιρόμαστε όχι απλώς διότι απολαμβάνουμε αυτή τη ζωή, αλλά και διότι θα χαιρόμαστε αιώνια, αφού θα είμαστε κατά χάριν θεοί!

 Έρχομαι τώρα στο δεύτερο μέρος της ερωτήσεως, που λέει: «Γιατί ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο, αφού γνώριζε, ως παντογνώστης που είναι, ότι στο τέλος κάποιοι θα κολαστούν;». Άλλωστε, συνεχίζει η απορία, «αναφέρεται ότι πολλοί οι κλητοί, αλλά ολίγοι οι εκλεκτοί. Δηλαδή οι περισσότεροι θα πάνε στην κόλαση». Οπότε «τι Θεός αγάπης είναι αυτός; Καλύτερα να μη δημιουργούσε τον κόσμο». Την ίδια ερώτηση διατύπωσαν παλαιά οι αιρετικοί Μανιχαίοι, που ήσαν οπαδοί του αιρετικού Μανη (3ος αιώνας μ.Χ.). Υπάρχει όμως και σ’ αυτή την απορία απάντηση.

Πρώτα – πρώτα σημειώνω πως κανένας άνθρωπος δεν γνωρίζει που θα πάνε οι περισσότεροι μετά τη Β´ Παρουσία του Κυρίου και τη μέλλουσα Κρίση. Όταν κάποιος, που νόμιζε ότι θα σωθούν μόνο οι Ιουδαίοι, ρώτησε τον Κύριο «είναι άραγε λίγοι αυτοί που σώζονται;», ο Κύριος δεν ικανοποίησε την περιέργειά του. Θέλοντας όμως να ικανοποιήσει όσους τον άκουγαν, απάντησε: Να προσπαθείτε και να αγωνίζεσθε να εισέλθετε στη βασιλεία του Θεού απαρνούμενοι τις κακές σας συνήθειες και την αμαρτωλή ζωή σας (Λουκ. ιγ´ [13] 24). Δεν απάντησε, επειδή αυτός που ρωτούσε ζητούσε να μάθει, όπως παρατηρεί ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας, κάτι από αυτά που είναι περιττά και ανώφελα. Διότι ποιο όφελος μπορούσε να προκύψει από το αν μάθαινε αν είναι πολλοί αυτοί που σώζονται η λίγοι; Αντίθετα ήταν αναγκαίο και ωφέλιμο να γνωρίζουν οι άνθρωποι τον τρόπο, με τον οποίο θα μπορούσε κανείς να οδηγηθεί στη σωτηρία. Και αυτό ακριβώς έκανε ο Κύριος[4].

Ο λόγος του Κυρίου «πολλοί εισί κλητοί, ολίγοι δε εκλεκτοί» (Ματθ. κβ´ [22] 14), που αναφέρει η απορία, σημαίνει: Δεν θα πάνε στον Παράδεισο όλοι όσοι θα κληθούν. Και πόσοι καλούνται; θα ρωτήσει κάποιος. Καλούνται όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως. Διότι ο Θεός θέλει όλοι οι άνθρωποι να σωθούν και δια της πίστεως να λάβουν πλήρη γνώση της αληθείας (Α´ Τιμ. β´ 4). Άλλωστε ο Χριστός θυσιάστηκε πάνω στο Σταυρό «υπέρ πάντων», για όλους τους ανθρώπους (Β´ Κορ. ε´ 14). Όλους λοιπόν καλεί ο Θεός· όχι μόνο Χριστιανούς αλλά και ειδωλολάτρες και εθνικούς· και πιστούς και απίστους. Αν δεν σώζονται όλοι, αυτό δεν οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει θέληση εκ μέρους του Θεού, αλλ’  ότι δεν υπάρχει θέληση από εκείνους που δεν σώζονται. Το πόσοι δε τελικώς θα είναι οι εκλεκτοί που θα πάνε στον Παράδεισο, μόνο ο παντογνώστης Θεός το γνωρίζει.

Εδώ θά ‘θελα να παραθέσω μια απάντηση, που έδωσε ένας δαιμονισμένος νέος στην ερώτηση κάποιου Ορθόδοξου κληρικού, όπως μου τη διηγήθηκε ο ίδιος. Ρωτήθηκε ο δαιμονισμένος, δηλαδή ουσιαστικά ρωτήθηκε το πονηρό πνεύμα που βασάνιζε τον δυστυχισμένο νέο: «Έχεις πολλούς οπαδούς;». Και το δαιμόνιο απάντησε γεμάτο απελπισία: «Έχω πολλούς· έχω πολλούς· αλλά τελικώς μου τους παίρνει αυτός»! «Αυτός» είναι ο Κύριος Ιησούς, του Οποίου τα δαιμόνια δεν θέλουν ούτε το όνομα να προφέρουν, αφού και αυτό μόνο το όνομα «Ιησούς Χριστός» τούς καίει κυριολεκτικά. Ο διάλογος αυτός φανερώνει ότι και εκείνοι τους οποίους οι άνθρωποι, κρίνοντας εξωτερικά, θεωρούν ότι δεν είναι για τη βασιλεία του Θεού, τελικά την κερδίζουν με τη μετάνοια και την επιστροφή, ίσως και στις τελευταίες ώρες της ζωής τους. Κι αυτό καταθλίβει και φαρμακώνει τον εχθρό της ψυχής μας.

Αλλά, θα πει κάποιος, η ουσία του ερωτήματος δεν βρίσκεται στο πόσοι θα σωθούν. Διότι, και ελάχιστοι ή έστω και ένας άνθρωπος να πάει στην κόλαση, αυτό δεν συγκινεί τον Θεό της αγάπης, ότι οι λίγοι ή ο ένας θα τιμωρούνται αιώνια; Το ερώτημα είναι πράγματι συγκλονιστικό. Ωστόσο ο θεόσοφος άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός μας δίνει την απάντηση. Γράφει:

Ο Θεός δημιουργεί και φέρει από την ανυπαρξία στην ύπαρξη τα γινόμενα από αγαθότητα και γνωρίζει από πριν τα όσα θα γίνουν. Αν δεν δημιουργούνταν, ούτε κακοί θα υπήρχαν ούτε και ο παντογνώστης Θεός θα τους γνώριζε από πριν. Ωστόσο, αν ο Θεός δεν δημιουργούσε τον κόσμο με τη σκέψη ότι η αμαρτία και το κακό θα επικρατήσουν στη γη και θα υπάρξουν άνθρωποι που από τη δική τους θέληση θα γίνονταν κακοί, τότε το κακό θα νικούσε την αγαθότητα του Θεού. Τότε το κακό θα αποδεικνυόταν πιο ισχυρό από την άπειρη αγαθότητα του παντοδύναμου Θεού, αφού αυτό θα αναχαίτιζε και θα εμπόδιζε τον Θεό να δημιουργήσει και άλλα πλάσματα ευτυχισμένα και μακάρια. Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορεί να γίνει. Γι’ αυτό ακριβώς, συνεχίζει ο ιερός Δαμασκηνός, ο Θεός δημιουργεί, όσα δημιουργεί, τα πάντα αγαθά. Κι ο κάθε άνθρωπος από δική του προαίρεση και ελευθερία γίνεται καλός η κακός. Ο Κύριος είπε βέβαια για τον προδότη Ιούδα: «Ήταν συμφερότερο γι’ αυτόν να μην είχε γεννηθεί ο άνθρωπος εκείνος» (Μαρκ. ιδ´ [14] 21)· αυτό όμως δεν τό ‘λεγε κακίζοντας την κτίση του, το δημιούργημά του, αλλά την κακία που κυρίευσε το κτίσμα, τον λογικό άνθρωπο, από τη δική του προαίρεση και ραθυμία. Διότι η ραθυμία του κατέστησε άχρηστη γι’ αυτόν την ευεργεσία του Δημιουργού. Συμβαίνει δηλαδή ό,τι ακριβώς και στην περίπτωση που κάποιος, παίρνοντας από έναν ηγεμόνα πλούτο και εξουσία, φερθεί τυραννικά στον ευεργέτη του. Τότε ο ευεργέτης ηγεμόνας θα τον συλλάβει με το δίκιο του και θα τον τιμωρήσει, αν δει ότι αυτός που ευεργετήθηκε συνεχίζει να παραμένει στην εξουσία και επιμένει να φέρεται τυραννικά[5].

Από το βιβλίο του Νικ. Βασιλειάδη «Ελευθερία: προνόμιο, δώρο ή πρόβλημα;» εκδ. «Ο Σωτήρ»

---

[1] Γρ. Θεολόγου, Λογ. 45, Εις το άγιον Πάσχα, 5-7  ΡG 36, 629-632.

[2] Ιω. Δαμασκηνού, Έκδοσις ακριβής  Ορθοδόξου Πίστεως, Βιβλ. ΙΙ, 2  ΡG 94, 864-865.

[3] Εις Παν. Ν. Τρεμπέλα, Δογματική της  Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, τομ. Α´, εκδ. «Ο Σωτήρ», Αθήναι, σελ. 339.

[4] Κυρ. Αλεξανδρείας, Εξήγησις εις το κατά Λουκάν Ευαγγέλιον, κεφ. 13, στιχ. 23  ΡG 72, 776ΒC.

[5] Ιω. Δαμασκηνού, Έκδοσις ακριβής Ορθοδόξου Πίστεως, Βιβλ. 4, κεφ. 21  ΡG 94, 1197.

https://xfd.gr/keimena/%CE%B5%CE%BA%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1/%CE%B4%CE%BF%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE/%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CF%84%CE%AF-%CE%BF-%CE%B8%CE%B5%CF%8C%CF%82-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%B3%CE%B7%CF%83%CE%B5-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%BF-%CE%B1%CF%86%CE%BF/