23 Φεβρουαρίου 532: εγκαινιάζεται η Αγία του Θεού Σοφία…

Ένα θαύμα της Αρχιτεκτονικής γεννιέται στην Κωνσταντινούπολη Όταν θέλει κάποιος να αποτυπώσει την αρχιτεκτονική Ιστορία του Μεσαιωνικού Ελληνισμού, της περιόδου δηλαδή του Βυζαντίου, το πρώτο που θα φέρει στο μυαλό του είναι η μεγάλη Εκκλησία της Πόλης. Την Αγία του Θεού Σοφία. Τον Φεβρουάριο του 532, στις 23 Φεβρουαρίου, γίνονται τα εγκαίνια της μεγάλης Εκκλησίας από τον Ιουστινιανό. Είχε προηγηθεί η πυρπόληση της Βασιλεύουσας τον Ιανουάριο του 532 λόγω της Στάσης του Νίκα. Ήταν μία τρομερή δοκιμασία για τον ίδιο τον Ιουστινιανό, που έφτασε στα πρόθυρα της παραίτησης.

Στο πλαίσιο αυτής της εξέγερσης του πληθυσμού της Πόλης(που κατέληξε σε μία ανελέητη σφαγή των μελών των Δήμων της Πόλης εντός του Ιπποδρόμου από τους Στρατηγούς του Ιουστινιανού) κάηκε και το κτήριο του Ναού της Αγίας Σοφίας, που είχε για δεύτερη φορά οικοδομηθεί κατά τον 5ο αιώνα, μετά την πρώτη καταστροφή του Ναού κατά τα επεισόδια που συνόδευσαν την εξορία του Πατριάρχου Ιωάννη του Χρυσοστόμου.

Ο Ιουστινιανός αποφάσισε η νέα μορφή του Ναού να αποτελεί ένα δείγμα αρχιτεκτονικής επιτυχίας, αλλά και επίδειξης της βασιλικής εξουσίας που τώρα μπόρεσε να σταθεροποιηθεί. Τα σχέδια για την υλοποίηση του Ναού υπήρχαν, όπως εικάζουμε, πιο πριν από την πυρπόληση του, διότι δεν πέρασε πολύς καιρός που τα σχέδια αυτά υλοποιήθηκαν. Η δημιουργία του Ναού Όπως διαβάζουμε στην πρόσφατη έκδοση της ¨Καθημερινής¨ «Ηγέτες: Ο Ιουστινιανός πίσω από τον Αυτοκράτορα»(μία εργασία που συντάχθηκε από τους Πανεπιστημιακούς και ειδικούς στην Βυζαντινή Ιστορία Αντώνη Καλδέλλη και Ηλία Αναγνωστάκη): «Επικεφαλής του κατασκευαστικού έργου ήταν ο αντικαταστάτης του Ιωάννη Καππαδόκη[που διώχθηκε πιο πριν κατά λαϊκή απαίτηση], ο νέος Έπαρχος πραιτορίων, ο άφθαρτος πατρίκιος Φωκάς, γνωστός και ως ο Καρτερού , ένας πλούσιος εθνικός.

Σύμφωνα με τον Ιωάννη Λυδό, ο πάμπλουτος Φωκάς δαπάνησε χιλιάδες λίτρα χρυσού για διάφορα ιερά στην Γαλατία και την Κωνσταντινούπολη, για τον Ναό της Αγίας Σοφίας δε το χρυσάφι του κύλησε από τα κρατικά ταμεία που έλεγχε κύλησε ποτάμι. Είναι πολύ πιθανό ότι ο ίδιος ο Φωκάς προσέλαβε τους αρχιτέκτονες του έργου, τον Ανθέμιο από τις Τράλλεις και τον Ισίδωρο από την Μίλητο, θεωρητικούς μαθηματικούς από τη σχολή της Αλεξάνδρειας, οι οποίοι ήταν εθνικοί([ή ¨Έλληνες¨, όπως αποκαλούνταν]».

Σε λίγο καιρό όλη η Πόλη έμοιαζε με ένα τεράστιο εργοτάξιο. Πολλά μάρμαρα και κοσμήματα αρχιτεκτονικά μεταφέρθηκαν από κάθε μεριά της Αυτοκρατορίας, για αν βοηθήσουν στην επιτυχή έκβαση του αρχιτεκτονικού ¨στοιχήματος¨ του Ιουστινιανού. Μέσα σε 5 χρόνια, to 537, η μεγάλη Εκκλησία, που και σήμερα προκαλεί θαυμασμό σε Χριστιανούς και μη επισκέπτες της Πόλης, ήταν έτοιμη. Μαζί με το Ιουστινιάνειο Δίκαιο και την μεταφορά της καλλιέργειας μετάξης αποτελούν τα αιώνια δείγματα της Βασιλείας του μεγάλου αυτού μεσαιωνικού ηγέτη μέχρι σήμερα. Η Αγία Σοφία μετά τον Ιουστινιανό Η εκκλησία αυτή υμνήθηκε σε πλήθος Δημοτικών τραγουδιών και συνδέθηκε με το όραμα της επανάκτησης της Πόλης από τους Έλληνες.

Παρότι ο τρούλος της υπέστη πτώσεις και φθορές, η Εκκλησία αυτή ¨είδε¨ όλες τις ιστορικές στιγμές του Βυζαντίου. Από τους κατακτητές Οθωμανούς μετατράπηκε σε τέμενος μουσουλμανικό μέχρι την δεκαετία του 1920, οπότε η κυριαρχία του Μουσταφά Κεμάλ στην Τουρκία την μετέτρεψε σε Μουσείο. Σήμερα οι Χριστιανοί της Ομογένειας προσπαθούν να κινητοποιήσουν την Διεθνή κοινή γνώμη και πολιτισμικούς φορείς(όπως η UNESCO), για να επαναλειτουργήσει ως Ορθόδοξη Εκκλησία. Πλήθος βιβλίων έχουν γραφτεί για την Ιστορία και τον Θρύλο της. Ωστόσο και σήμερα, όπως σημειώσαμε πιο πάνω, αποτελεί ένα θαύμα της Ορθόδοξης Πίστης και των δυνατοτήτων της Βυζαντινής Αρχιτεκτονικής. Ένα αληθινό θαύμα της Μεσαιωνικής εποχής.